«Είναι η απόδειξη ότι με δύναμη ψυχής, με θέληση και με σκληρή δουλειά μπορείς να πετύχεις τα όνειρά σου!». Είναι χυδαίο.

 Αυτό το «άμα θέλεις κάτι πολύ και προσπαθήσεις πραγματικά, μπορείς να το καταφέρεις», «το τάδε ΑΜΕΑ είναι η απόδειξη ότι μπορείς να πετύχεις τα όνειρά σου, αν έχεις δύναμη ψυχής», «ο δείνα είναι η απόδειξη ότι με σκληρή δουλειά μπορείς να πετύχεις τα όνειρά σου, μην το βάζεις κάτω», και όλες οι παραλλαγές του, είναι χυδαίο. Και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται τι ακριβώς προπαγανδίζουν.

Από ένα εκατομμύριο άτομα με τις ίδιες ικανότητες που έχουν καταβάλει την ίδια προσπάθεια, θα τα καταφέρει ένα για το οποίο συνέπεσαν οι σωστές συνθήκες στη σωστή στιγμή. Ένα που στάθηκε τυχερό, ανάμεσα σε εκατοντάδες χιλιάδες ισάξιους ανθρώπους που προσπαθούν εξίσου και δε θα τα καταφέρουν ποτέ. Γιατί ο περισσότερος κόσμος δεν τα καταφέρνει. Δεν καταφέρνει να πετύχει τα όνειρά του, δεν καταφέρνει να ξεχωρίσει. Τα δε όνειρα, συνήθως δεν εξαρτώνται μόνο από το ίδιο το άτομο για να πραγματοποιηθούν.

Οπότε τι λέμε, με το «ο τάδε είναι η απόδειξη ότι με σκληρή δουλειά μπορείς να πετύχεις τα όνειρά σου»; Φταις εσύ. Δεν προσπάθησες αρκετά. Φταίνε οι άνθρωποι. Είναι φυγόπονοι ή δεν είναι αρκετά καλοί. Είσαι τεμπέλης. Όχι όσο καλή νομίζεις πως είσαι. Φταίει το άτομο. Φταίει που δε δούλεψε αρκετά σκληρά, δεν προσπάθησε αρκετά, δεν το ήθελε πραγματικά. Γιατί να, ο τάδε (ο ένας στο εκατομμύριο), το ήθελε πραγματικά, δούλεψε αρκετά σκληρά, προσπάθησε πολύ, και τα κατάφερε. Δε φταίει το σύστημα.

Φορτώνονται έτσι όλα στο άτομο και την «ατομική ευθύνη», και το παρόν οικονομικοπολιτικό πλαίσιο όχι μόνο μπαίνει στο απυρόβλητο, αλλά παραπλανητικά καταφέρνει να πλασάρεται και ως ένα που αντιθέτως επιτρέπει σε όποιον πραγματικά προσπαθεί, να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα – κοίτα τον έναν, τα έδωσε όλα και τα κατάφερε. Όπως οι δισεκατομμυριούχοι είναι δισεκατομμύρια φορές πιο έξυπνοι, δισεκατομμύρια φορές πιο ικανοί, δουλεύουν δισεκατομμύρια φορές πιο αποδοτικά (και τους χειροκροτούν) από τον εργάτη, την πτυχιούχο, που πληρώνεται με βασικό μισθό – αυτό δε δικαιολογεί την τόσο μεγάλη ψαλίδα, άλλωστε; Οι δισεκατομμύρια φορές παραπάνω ευθύνες, ο δισεκατομμύρια φορές παραπάνω κόπος, οι δισεκατομμύρια παραπάνω ώρες, οι δισεκατομμύρια φορές περισσότερες ικανότητες και ευφυΐα – έτσι και μόνο μερικές εξαιρέσεις στα 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους πασχίζουν αρκετά για να πετύχουν – αυτό δεν είναι; Κανείς άλλος από τους υπόλοιπους δεν ποθεί αρκετά, δεν κοπιάζει αρκετά, δεν έχει αρκετό ταλέντο.

Κι αν η ψυχή σου, που «όταν θέλει η ψυχή, όλα τα μπορείς!», τα’παιξε, πρόσκαιρα ή παρατεταμένα ή για τα καλά, από την πολλή μάταιη προσπάθεια; Που μπορεί να είναι ισάξια ή και περισσότερη από του τάδε, μπορεί να είσαι μεγαλύτερο ταλέντο από τον τάδε, αλλά δεν έπιασες το τζόκερ της ζωής; Φταις και γι’αυτό. Εσύ. Δε φταίει το σύστημα (που οι περισσότεροι έχουν παραμυθιαστεί να στηρίζουν, ως μονόδρομο, ως το μόνο ρεαλιστικό – δεν είναι. Και δε χρειάζεται καν να το φανταστούμε, έχουν υπάρξει και καλύτερα. Και μπορούν να ξαναϋπάρξουν, και ακόμα καλύτερα. Πρώτα, όμως, χρειάζεται να ενδιαφερθούμε, να νοιαστούμε, να νιώσουμε αλληλεγγύη, να μορφωθούμε, να θελήσουμε κάτι διαφορετικό, να το διεκδικήσουμε. Όμως όχι, δε φταίει αυτό, δε φταίει ο «μονόδρομός» μας. Φταις εσύ, κι εσύ κι εσύ κι εσύ, κι εσύ, κι εσύ, δεν προσπαθείς αρκετά).

Κι έτσι φτιάχνουμε όμορφες ιστορίες σαν της Σταχτοπούτας, από φτωχό παιδί κοίτα τι κατάφερε γιατί πάλεψε όσο δεν πάλεψες εσύ, μέτριε τεμπέλη, και διασπείρουμε κενά «motivational quote», κενές παροτρυντικές εκφράσεις, που ακούγονται ω τόσο ωραίες και ω τόσο αληθινές. Και είναι τόσο κακοποιητικές, στην πραγματικότητα. Κακοποιητικές προς όσους πραγματικά θέλουν και προσπαθούν και δε θα τα καταφέρουν ποτέ, γιατί έτσι είναι φτιαγμένος ο κόσμος μας (κι αυτόν τον κόσμο επιλέγουν να διαιωνίζουν οι περισσότεροι «πολίτες»), και απαλλακτικές για το σύστημα στο οποίο ζούμε, το οποίο μας καταπίνει και μας φτύνει, τους περισσότερους, και μας ζητάει να είμαστε ευγνώμονες που μας επιτρέπει να επιβιώνουμε – χωρίς να μας αφήνει να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας, όσο κι αν αξίζουμε, όσο κι αν το’χουμε, όσο κι αν προσπαθήσουμε. Αποκρύπτουμε την πραγματική ευθύνη του οικονομικοπολιτικού (και κοινωνικού) οικοδομήματος που για κάποιον λόγο στηρίζουμε. Που παράγει «1%» και εξαιρέσεις και πετάει ψίχουλα στις μάζες και τους πουλάει «αμερικάνικο όνειρο» και «success story», ιστορίες δόξας πτωχών πλην τιμίων παιδιών που προσπάθησαν όσο κανείς και να, θα μπορούσες κι εσύ αν – κι εσύ το τρως. Και (καλοπροαίρετα) το αναμεταδίδεις.

Σημαίνει αυτό ότι δεν έχει νόημα η προσπάθεια; Εξαρτάται από τον λόγο για τον οποίο προσπαθείς. Αν ο μόνος λόγος είναι να τα καταφέρεις, ειλικρινά δεν ξέρω. Αν προσπαθείς, επειδή αυτό που κάνεις πραγματικά σου αρέσει και σε γεμίζει, τότε σίγουρα έχει νόημα. Και έχει νόημα στην περίπτωση που είσαι αυτή που θα κερδίσει το τζόκερ της ζωής και θα συμπέσουν οι σωστές συνθήκες στη σωστή στιγμή, και θα είσαι έτοιμος να τις αξιοποιήσεις. Όμως αν δεν τα καταφέρεις, όπως θα ήθελες να τα καταφέρεις, αν δεν καταφέρεις το όνειρό σου – και όχι απλώς δεν είσαι μόνη σε αυτό, αλλά έχεις δίπλα σου σχεδόν όλους – δε χρειάζεται να νιώθεις και άχρηστος από πάνω, επειδή μας κάνουν πλύση εγκεφάλου με ωραία, κενά λόγια, που κρύβουν την πραγματικότητα κάτω από πολύ όμορφα καινούργια ρούχα. Προσπάθησες. Το ήθελες πραγματικά. Πάλεψες. Το έχεις. Το αξίζεις. Δεν το κατάφερες. Επειδή δε στάθηκες τυχερή. Όχι επειδή δεν ήσουν αρκετός.

«Άμα θέλεις κάτι πολύ και προσπαθήσεις πραγματικά, μπορείς να το καταφέρεις». Θα μπορούσες. Αλλά το πιθανότερο είναι ότι δε θα μπορέσεις. Και δε φταις εσύ.

«Είναι η απόδειξη ότι με δύναμη ψυχής, με θέληση και με σκληρή δουλειά μπορείς να πετύχεις τα όνειρά σου!». Είναι, απλώς, χυδαίο.